He said he does not see Tagle as becoming an endorser of the localized “peace talks” being staged by the military and police.
Artists group launches comics about killings of Negros farmers
By JOHN AARON MARK MACARAEG
Bulatlat.com
MANILA — Artists group Sama-samang Artista para sa Kilusang Agraryo (SAKA) launched Sauron, a comics anthology on the killings of Negros farmers, July 19 at the Pineapple Lab, Poblacion, Makati City.
Sauron is filled with stories and illustrations of state forces’ killings, arrests, searches, and torture that took place in three different towns in Negros Oriental on March 30. Gruesome and tragic as they were, one would wish the stories were just fiction. But they were not.
Sauron features five stories from from eyewitness accounts on the killings of Negros 14. The entries were written and illustrated by artists Julius Villanueva, Josel Nicolas, Emiliana Kampilan, Lizette Daluz, and Mervin Malonzo.
The comics was first published in SAKA’s social media accounts and had gone viral ever since its posting. The posts were taken down by Facebook due to massive reporting by suspected trolls.
The title of the comics came from Memorandum Order No. 32 orthe military’s Oplan “Sauron” in Negros island. It was signed by President Rodrigo Duterte November last year as an anti-insurgency policy and supposedly orders the Philippine National Police and Armed Forces of the Philippines to implement “measures to suppress and prevent lawless violence.”
Oplan Sauron was largely condemned by human rights groups and advocates, blaming it for the rampant killings and trumped-up cases against activists.
The documentation of the current attacks to peasant farmers and workers, particularly the killings of Negros 14 last March 30, seeks to spread awareness and urge people to stand against the oppression in rural communities.
“Consistent with SAKA’s pursuit of free land distribution to the country’s peasant majority through genuine agrarian reform, this comics launch renders urgent not only the documentation of state attacks against peasants, but also the building of solidarity among workers in the art, culture, and knowledge industries with the most oppressed sectors to help spread a culture of resistance against feudal abuse carried out through fascist means,” SAKA said in a statement.
In a unity statement, artists vowed to “unmask real offenses and offenders, hold them accountable, file complaints, and maximize all legal processes until they are punished,” and called on AFP to immediately demilitarize Negros island.
“Towards these goals and in pursuit of these principles, we form ourselves into DEFEND NEGROS and call on freedom loving Filipinos to join us… DEFEND NEGROS to win peace and justice necessary for broadly-shared prosperity to flourish in this great island we have grown to love,” they concluded.
The launching of Sauron coincided with SAKA’s second anniversary.
The post Artists group launches comics about killings of Negros farmers appeared first on Bulatlat.
Atin ang Pinas
Dibuho ni Paul Eric Roca
Mula nang maging pangulo si Rodrigo Duterte noong Hunyo 2016, naging mas madalas at tampok na usapin ang paglabag ng China sa teritoryo at yamang dagat ng Pilipinas. Umani ng malawak na pansin at galit ng mga mamamayan ang mga paglabag na ito. Lalo pang nakadagdag sa pansin at galit ang mga pahayag ng rehimeng Duterte, na tahasang nagtatanggol sa China at tumatalikod sa pagtatanggol sa ating teritoryo at yamang-dagat.
Paglilinaw sa mga salitang ginagamit: tinutukoy ng “teritoryo” ang mga isla at kalupaan na kapwa inaangkin ng Pilipinas at China. Mula sa ating punto-de-bista, sa Pilipinas ang mga ito, saklaw ng soberanya ng bansa. Tinutukoy naman ng “yamang-dagat” ang mga bahagi ng karagatan na saklaw ng Exclusive Economic Zone o EEZ ng Pilipinas. Sa mga ito, may eksklusibong karapatan ang Pilipinas na makinabang sa yamang-dagat, bagamat hindi ito makakapagpataw ng mga patakaran sa paglalakbay o iba pang aktibidad dito. Saklaw naman ito ng hurisdiksiyon ng ating bansa.
May pangangailangang tipunin at talakayin ang mga impormasyon hinggil sa mga paglabag na ito ng China, isiwalat ang mga sanhi nila, at ilinaw ang marapat na tindig at panawagan ng mga mamamayang Pilipino.
(1) Ano ang pinakahuling tampok na insidente ng paglabag ng China sa teritoryo at yamang-dagat ng Pilipinas?
Nitong Hunyo 9, 2019, sa West Philippine Sea, partikular sa bahaging kung tawagin ay Recto Bank, binangga ng Yuemaobinyu 42212, isang trawler (pleasure boat o barkong panlibangan) ng China ang F/B Gemvir 1, isang malaking bangkang pangisda, na naglalaman ng 22 mangingisdang Pilipino na residente ng Occidental Mindoro.
Dahil sa pagbangga, nasira at lumubog ang bangka. Habang lumulubog, binalikan ito ng barko, tila tiniyak na palubog, at iniwan. Muntikan nang malunod at mamatay ang mga mangingisda. Mabuti na lang at may mga mangingisdang Vietnamese na nasa lugar at nagligtas sa kanila. Bantog na ngayon ang sinabi ng mga mangingisdang Vietnamese, na hindi marunong mag-Ingles o mag-Filipino: “Philippines. Vietnam. Friends.”
Ang Recto Bank ay matatagpuan sa hilagang silangan ng Spratly Islands at malapit sa probinsiya ng Palawan. Bahagi ito ng West Philippine Sea na ang kalakha’y inaangkin ng China na bahagi ng teritoryo nito. Malinaw naman sa Pilipinas na saklaw ito ng territorial waters o teritoryong katubigan ng bansa at sa gayon ay nasa ilalim ng ating hurisdiksiyon.
Sa hatol ng Permanent Court of Arbitration (PCA) sa The Hague, The Netherlands noong Hulyo 12, 2016, bahagi ang Recto Bank ng EEZ ng bansa. EEZ ang buong katubigan sa loob ng 200 nautical miles mula sa pampang ng teritoryo ng bansa. Kapag sinabing EEZ, may espesyal na karapatan ang isang bansa na alamin, linangin at gamitin ang mga yamang marino, kasama na ang enerhiya mula sa tubig at hangin dito.
Noong 2013, nagsampa ng kaso ang gobyerno ng Pilipinas sa PCA laban sa kaliwa’t kanang paglabag ng China sa teritoryo at yamang dagat ng bansa. Ang batayan ng China, ang tinatawag nitong “nine-dash line” na batay sa isang mapa noong 1947 at sumasaklaw sa halos 85 porsiyento ng West Philippine Sea. Ayon sa PCA, walang batayang legal o historikal ang pag-angkin dito ng China. Absurdo ang “nine-dash line”: ang Scarborough Shoal ay 120 nautical miles ang layo sa Zambales habang 500 nautical miles ang layo sa China. Kung gagamitin ang lohika nito, puwedeng angkinin umano ng bansang Italya ang buong kontinente ng Europa.
Sang-ayon ang konsepto ng EEZ sa United Nations Convention of the Laws of the Sea (UNCLOS) na pinirmahan noong 1994 ng 120 bansa kasama ang China. Pero simula’t sapul, hindi kinilala ng China ang PCA.
Ayon sa Konstitusyong 1987, partikular sa Artikulo XII, Seksiyon 2: “Poprotektahan ng Estado ang yamang dagat ng bansa sa mga katubigan ng arkipelago, katubigang teritoryal, at exclusive economic zone, at irereserba ang paggamit at pakinabang nito eksklusibo para sa mga mamamayang Pilipino.”
Sa kabila ng sinapit ng mga mangingisda, ng malinaw na isinasaad ng batas pandaigdig at Konstitusyon, at ng malawak na pagkondena at protesta, minaliit ng rehimeng Duterte ang nangyari, at tinawag itong “simpleng aksidenteng pandagat” – tulad ng sinabi ng gobyerno ng China bago nagsalita si Duterte. Bago nito, kinukuwestiyon ng mga tagapagsalita ng rehimen ang katotohanan ng kuwento ng mismong mga mangingisdang Pilipino.
Hindi nagtagal, sinuhulan at tinakot ng rehimen ang mga mangingisda para patahimikin tungkol sa nangyari. Hindi nga lang pagpapatahimik ang ginawa, itinulak pa silang humingi ng paumanhin kay Duterte para sa pagkukuwento ng nangyari.
Pinapalutang ng rehimen na dalawa lang ang pagpipilian ng Pilipinas – ang giyerahin ang China o maging sunudsunuran dito. Pinagtakpan nito ang posibilidad ng mapayapang paggigiit ng ating teritoryo at yamang dagat sa China. Sa dulo, sinabi nitong puwedeng mangisda ang China sa katubigan ng Pilipinas dahil “kaibigan” ang naturang bansa.
Sa panig ng China, noong una, sinabi nitong inaatake ang bangkang pangisda nito ng walong barkong pangisda ng Pilipinas. Pero pinasinungalingan ito ng mga larawang kuha ng satellite sa lugar sa panahong iyon.
Pagkatapos, nagpahayag ito ng pakikiramay sa mga mangingisdang nasiraan ng bangka at muntik malunod at nagpanukala ng magkasamang imbestigasyon ng Pilipinas at China sa insidente. Agad naman itong sinang-ayunan ng rehimeng Duterte. Tinutulan ito ng mga kritiko dahil malinaw na naganap ang insidente sa loob ng teritoryo ng Pilipinas. Ang gayong imbestigasyon, anila, ay isa na namang pagsuko sa kontrol ng Pilipinas sa sariling teritoryo at yamang dagat.
(2) Anu-ano ang paglabag ng China sa teritoryo at yamang dagat ng Pilipinas sa ilalim ng rehimeng Duterte?
Pinakahuli lang ang nangyari sa Recto Bank sa maraming insidente ng arogante at agresibong pagangkin ng China sa halos buong West Philippine Sea – kasama ang Spratly Islands, Scarborough Shoal, at Paracel Islands na teritoryo ng Pilipinas, gayundin ang saklaw na yamang-dagat ng bansa. Matagal nang ginagawa ng China ang iba’t ibang hakbangin para angkinin ang mga teritoryo at yamang dagat ng Pilipinas sa lugar.
Sa panahong 2011-2015, narito ang mga paglabag ng China sa teritoryo at yamang dagat ng Pilipinas:
- pagtataboy sa mga mangingisdang Pilipino (sa pamamagitan ng pagpapaputok ng baril at water cannon),
- pagtatayo ng mga istrukturang militar,
- pagpasok ng mga bangka at barkong pangisda,
- pagkuha ng endangered species,
- pagharang sa mga sasakyang Pilipino na makapasok sa Scarborough Shoal,
- pagpapalayas sa mga barkong Pilipino,
- pagharang sa mga barko ng gobyerno na maghahatid ng rekurso sa puwestong militar ng Pilipinas,
- pagbabantang banggain ang isang barko ng Pilipinas,
- pagpapataw ng patakaran tungkol sa fishing permit,
- pagtatayo ng paliparan sa Johnson Reef,
- pagtatayo ng 3,125 metrong paliparan sa Fiery Cross (Kagitingan) Reef,
- pagtatayo ng daungan ng mga submarine sa Mischief (Panganiban) Reef, at
- paglulunsad ng taunang war drills.
Isa sa pinakatampok na insidente noon ang standoff o girian sa pagitan ng navy ng Pilipinas at China simula noong Abril 11, 2012 at tumagal nang tatlong buwan. Matapos makakita ng mga sasakyang pangisda ng China sa Scarborough Shoal, idineploy ng Philippine Navy ang BRP Gregorio del Pilar, ang pinakamalaking barkong pandigma ng bansa. Nagpadala naman ang China ng mga barkong paniktik para balaan ang Philippine Navy na umalis sa lugar.
Ang nangyari, namagitan ang US at nagtulak ng kasunduan na aalis pareho ang Pilipinas at China sa lugar. Umalis ang Pilipinas, pero hindi ang China. Mas malala, nagdala ito ng mga barkong pandigma. Nobyembre 2012, naglabas ang China ng bagong e-passport na naglalaman ng larawan ng “nine-dash line,” patunay ng paggigiit nito.
Simula naman 2016, partikular nang maging pangulo si Duterte, narito ang mga paglabag ng China sa teritoryo at yamang-dagat ng Pilipinas: pangha-harass ng coast guard ng China sa mga mangingisdang Pilipino sa Scarborough Shoal, pagharang sa bukana ng Scarborough Shoal para hadlangan ang pagpasok dito, pagpapatrolya ng coast guard ng China sa naturang shoal, pagtugis-pagpapalayas sa mga mangingisdang Pilipino sa Union Banks matapos magpaputok ng baril sa ere, paglalagay ng mga eroplanong pambomba sa Woody Island na parte ng Paracel Islands (pinakamalaking base ng China sa West Philippine Sea at saklaw ng target ang buong Pilipinas), pag-agaw sa huling isda ng mga mangingisdang Pilipino, paghadlang sa midya ng Pilipinas na kumuha ng footage sa Panatag Shoal, at paglalagak ng mga barkong pandigma.
Noong Enero 2018, nagsimula ang epektibidad ng permit na ibinigay ng rehimeng Duterte sa China para magsaliksik sa kanlurang dalampasigan ng bansa, kasama ang Benham Rise. Umabante pa ang China sa pagbibigay ng pangalang Tsino sa mga bahagi ng Benham Rise. Noong Pebrero 2018, nalathala ang mga larawan na nagpapakitang nagsasagawa ng reklamasyon ang China sa West Philippine Sea. Nagtayo ito ng artipisyal na mga isla sa ibabaw ng mga bahura sa Spratly Islands kung saan may mga nakalagak nang base ng mga sasakyang panghimpapawid, mga pasilidad pandagat, at mga kagamitang pangkomunikasyon. Nangyari ito sa kabila ng pangako ng China na hindi ito magsasagawa ng reklamasyon sa naturang lugar. Paglaon, napabalitang mayroon na ring missiles ng China sa naturang lugar.
Noong Abril 2018, nagpanukala si Duterte ng hatiang 60-40 sa mga makukuhang rekurso mula sa pinagsamang eksplorasyon ng West Philippine Sea. Ayon sa mga kritiko, pagsuko ito sa tagumpay na nakamit ng Pilipinas sa PCA noong 2016. Hulyo 2018, dumaong sa Davao City ang barkong pansaliksik na Yuan Wang 3, ginagamit para subaybayan at suportahan ang mga satellite at intercontinental ballistic missiles ng China.
Nitong Enero 2019, may nakitang 657 sasakyang Tsino, pinaghihinalaang kabilang sa People’s Liberation Army Maritime Militia Forces, ang nakita ng militar ng Pilipinas.
Sinasabi namang 275 sasakyan na may makabagong electronic communication at posibleng armado ang pumalibot sa Pag-asa Island, parte ng Spratlys.
Kaiba sa mga bansang naggigiit ng kontrol sa mga teritoryong pinag-aagawan – tulad ng Pilipinas, Vietnam, Taiwan, Malaysia at Brunei – hindi naghapag ng petisyon ang China sa International Tribunal for the Laws of the Sea o Itlos. Para sa pagangkin nito, ginagamit nito ang armadong lakas nito, ang People’s Liberation Army Navy.
Ayon sa mga eksperto, maliban noong Mayo 1988, kung kailan inagaw ng China ang anim na isla sa Spratlys at pumatay ng 72 mandaragat ng Vietnam, gumagamit ang China ng mga taktikang hindi hayagan para igiit ang pag-angkin nito sa mga teritoryo: mapanindak na mga maniobra sa ere at dagat, kiskisan, at pagkuyog ng mga sasakyang pandagat para harangan ang mga dadaan sa teritoryong inaangkin.
Noong Hunyo 2012, itinayo ng China ang Sansha, isang lungsod na sumasaklaw sa Spratly Islands, Paracel Islands, at Macclesfield Bank, na kinabibilangan ng Scarborough Shoal. Ang tawag nito sa naturang mga lugar ay Nansha, Xisha at Zhongsha.
Nitong mga nakaraang taon, pinalaki ng China ang puwersang milisya at paramilitar nito na lumilibot sa mga pinagtatalunang bahagi ng dagat. Ang naturang puwersang milisya ay nakakatanggap ng subsidyo sa gasolina at batayang pagsasanay-militar mula sa gobyerno. Nangako rin sa kanila ang gobyerno ng China ng suporta kapag humarap sa komprontasyon sa mga sasakyang pandagat ng ibang bansa. Ayon sa gobyerno ng China, “ekstensiyon” sila ng PLA Navy.
Gumagamit din ng panlalansi ang China sa mga layunin nito. Noong 2015, nangako si Xi Jinping, presidente ng China, kay Barack Obama, presidente ng US, na hindi magmimilitarisa sa South China Sea. Pero noong Hunyo 2018, nang makapagtayo na ito ng mga base-militar sa lugar, pinanindigan na nito ang hakbangin.
Pahayag ni Xi noong 2016: “Ang mga isla at bahura sa South China Sea ay mga teritoryo ng China simula pa sinaunang panahon… Ipinamana sa China ng aming mga ninuno. Hindi papayagan ng sambayanang Tsino ang sinuman na makialam sa soberanya at kaugnay na karapatan at interes ng China sa South China Sea.”
Babala ng mga eksperto, plano ng China na magtayo ng “exclusion zone” sa naturang bahagi ng karagatan: may hadlang sa kalayaan sa paglalayag (freedom of navigation) at maging sa paglipad sa ere ng mga ito.
Dibuho ni Melvin Pollero | Kulay ni Darius Galang
(3) Ano ang naging tugon ng rehimeng Duterte sa naturang mga paglabag?
Makikita sa naging tugon sa insidente sa Recto Bank ang laging tugon ng rehimeng Duterte: pangmamaliit sa insidente, pagtatanggol sa China, pagkontra’t pagpapatahimik sa mga tumutuligsa. Anu’t anuman, hindi ito gumagawa ng paraan para mapayapang igiit ang ating teritoryo at yamang dagat.
Halimbawa, nang minsang mapabalita ang pagkuha ng Chinese Coast Guard sa mga huling isda ng mga Pilipinong mangingisda, pilit ang sabi mismo ni Duterte: barter raw ito sa pagitan ng dalawang panig. Sabi naman minsan ni Salvador Panelo, tagapagsalita ng pangulo kaugnay ng isa na namang napabalitang paglabag: “Ang tanong ko naman sa ‘yo, may magagawa ba tayo eh sila ang may control as of now ‘di ba? Mayroon silang puwersa doon.” At marami pang iba.
Pana-panahon lang ito napupuwersang magpahayag ng pabalat-bungang pagkondena kapag malakas ang pagtutol at protesta. Nagsasalita rin ito kontra sa China kapag napapabalita ang panghaharas ng mga puwersang pandagat ng China sa mismong mga puwersang pandagat ng Pilipinas – kung saan tuluy-tuloy na nagpapalakas si Duterte. Kapansin-pansin ding naganap ang mga pahayag na ito bago ang eleksiyong 2019, sa pangamba ng rehimen na maging isyung pang-eleksiyon ang pagkapapet nito sa China at ikatalo ng mga kandidato nito.
Pilit pinapalabas ng rehimen na ang tanging magagawa ng Pilipinas ay ang pumili sa pagitan ng paglulunsad ng giyera o pananahimik. Sa dahilang hindi kaya ang una, ang gusto nito ay tanggapin na lang natin ang paglabag ng China sa ating teritoryo at karagatan.
Hindi rin iginigiit ni Duterte sa kahit saang larangan ang mahalagang desisyon ng PCA noong 2016. Sa halip, tuluy-tuloy niya itong minamaliit at tinatangkang ikutan sa pamamagitan ng iba’t ibang panukalang kasunduan at hakbangin kasama ang China.
Katunayan, kahit sa antas ng Association of Southeast Asian Nations o Asean, tutol si Duterte sa paggawa ng kolektibong tindig laban sa militarisasyon ng China sa South China Sea.
Matatandaang sumikat si Duterte dahil sa pangako niya noong eleksiyong 2016 sa isang debate sa telebisyon: sasakay siya ng jet ski, itatarak ang watawat ng Pilipinas sa mga teritoryong inaangkin ng China, at handang mamatay para rito. Noong Marso 2018, nang hamunin siyang isakatuparan ang pangako, sinabi niyang isa na naman ito sa kanyang mga biro.
Kung matatandaan, noong eleksiyong iyon din, nagbanta siya sa mga unyonista. Aniya, hahayaan niya ang China na magtayo ng mga lungsod sa mga isla ng bansa. Banta niya, kapag nag-unyon dito ang mga manggagawa – at pinangalanan niya ang Kilusang Mayo Uno – ay papatayin niya sila.
Nang maging pangulo, nagdeklara si Duterte ng “independiyenteng patakarang panlabas,” na ang kahulugan lang ay pagiging sunud-sunuran din sa China bukod sa US. Hindi kataka-takang kasabay ito ng deklarasyon niya ng “Pivot to China” ng Pilipinas.
Mula rito, sunud-sunod nang pahayag ang ginawa niya para papurihan ang China at palabasing sunud-sunuran dito ang Pilipinas. Pebrero 2018: “Kung gusto ninyo, gawin na lang ninyo kaming probinsiya.” Abril 2018: “Kailangan ko ang China.” Mayo 2018: “Nakakahikayat ang mga pangako ni Xi Jinping… ‘Hindi kami papayag na matanggal ka sa puwesto, at hindi kami papayag na magkagulo sa Pilipinas’.” At marami pang iba.
(4) Bakit nilalabag ng China ang teritoryo at yamang-dagat ng Pilipinas?
Sa kagyat, iisiping dahil iginigiit nito ang pag-angkin sa teritoryo at yamang dagat na itinuturing nitong saklaw nito. Pero ang totoo, dahil isa na itong kapangyarihang imperyalista sa daigdig, na nangangailangan ng kontrol sa paparaming likas na yaman at bagong saklaw na teritoryo.
Maraming yamang natural ang matatagpuan sa West Philippine Sea: 11- Bg bariles ng langis, 190 trilyong talampakan ng natural gas, at 10 porsiyento ng yamang pampangisdaan ng daigdig. Partikular sa Recto Bank, halimbawa, kapag hindi nalinang ang enerhiya mula rito sa loob ng 8-10 taon, mapuputol ang suplay ng enerhiya sa Luzon, at magkakaroon ng mga brownout tulad noong dekada 1990.
Gusto rin nitong magpakita ng lakas sa mga rehiyong malapit sa kanya – lalo na sa itinuturing na mahalagang lugar gaya ng Timog Silangang Asya. Bukod sa mahalagang ruta ng kalakalan at transportasyon ang West Philippine Sea at ang China Sea, lugar din ito para igiit ang lumalakas na kapangyarihan laban sa nangungunang imperyalistang kapangyarihan sa daigdig, ang US. Sangkatlo (1/3) ng pandaigdigang kalakalan ang dumadaan sa West Philippine Sea, nagkakahalaga ng tinatayang $5 Trilyon. Umaabot sa 2.2-Bg konsiyumer ang nakikinabang sa kalakalang dumadaan dito, malaking bahagi kung ikukumpara sa 7.6-Bg populasyon ng daigdig noong 2017. Sinasabing kapag naangkin ng China ang mga teritoryong inaangkin din ng Pilipinas, magkakaroon ito ng batayan na mang-angkin pa ng karugtong na mga lugar. At kapag nagawa ng China ang pagkontrol sa lugar, sinasabing lalong mapapahina nito ang kontrol ng US sa tinatawag na Pacific Rim.
Sa maraming bansa sa mundo, ginagamit ng China ang pagpapautang para makontrol ang mga yamang-likas, teritoryo at ekonomiya ng iba’t ibang bansa. Sa balangkas ito ng higanteng proyektong pangimprastruktura nito na Belt and Road Initiative. Ang problema, maraming bansa ang hindi makabayad sa pautang, at bilang kolateral, kinukuha ng China ang kanilang mga likas na yaman at mahahalagang ari-arian.
Ito ang tinatawag ngayong “debt trap diplomacy.” Binigyan ng Sri Lanka ang China ng 99-taong lease sa estratehikong Hambatota Port matapos nitong mabigong magbayad ng utang. Ganito rin ang panganib na mangyari sa Mombasa, sikat na lungsod sa tabing-dagat sa Kenya, kung saan gumawa ang China ng US $3.8-Bilyong riles ng tren. Pumayag naman ang Djibouti ang paggawa ng unang base militar ng China sa labas ng bansa dahil sa napakalaking utang nito sa China. Sa pamamagitan ng ganitong hakbangin, napapalawak ng China ang kontrol nito sa daigdig, at napapasunod ang gobyerno ng maraming bansa – patunay at halimbawa ng neokolonyalismo. Sa Pilipinas sa ilalim ng rehimeng Duterte, sinasabing kapalit ng pautang ang teritoryo at yamang dagat ng bansa – kahit pa marami pang teritoryo at likas na yaman ang puwedeng makuha ng China kapag hindi nakabayad ang bansa sa mga pautang nito.
Kung matatandaan, isang bansang sosyalista ang China simula 1949, nang magtagumpay ang rebolusyon ng sambayanang Tsino. Sa panahong ito, naglabas ang China ng mapa ng teritoryo nito na gumagalang sa pagangkin ng iba’t ibang bansa sa mga teritoryong inaangkin din ng China. Malinaw sa panahong ito ang pagrespeto ng China sa pambansang kalayaan at soberanya ng iba’t ibang bansa.
Nang mamatay si Mao Zedong, sosyalistang lider ng China, noong 1976, gayunman, nanumbalik sa kapangyarihan ang bagong burgesya na nagpapanggap na sosyalista – ang mga modernong rebisyunista – sa pamumuno ni Deng Xiaoping. Sa panahong ito, binaligtad ang mga patakarang sosyalista ni Mao at pinapasok ang mga hakbanging kapitalista sa China – na lalo pang bumilis simula dekada 1990.
Sa kabila nito, tinanganan ng China ang soberanya nito: pinapasok ang dayuhang pamumuhunan at kapital pero pinalakas ang sariling ekonomiya. Panandang-bato ang taong 2005 sa paglakas ng China, kung kailan sinimulan nitong imanupaktura ang mga produktong dati nitong inaangkat.
Sa ilalim ng kasalukuyang lider nitong si Xi Jinping, na naging pangunahing lider noong 2012 at nagtulak ng Belt and Road Initiative at Maritime Silk Road noong 2013, tumatanaw ang China ng mas malaking papel sa ekonomiya at pulitika ng daigdig. Patuloy na lumalalim ang ugnayan nito sa mga bansa sa Asya, Aprika at Latina Amerika.
Sa Timog Silangang Asya, pinapalakas nito ang kapangyarihan laban sa pagtutol ng Vietnam at Malaysia. Mayroon ito ngayong maingay na alyado sa rehimeng Duterte ng Pilipinas. Kung hindi lalabanan, magpapatuloy ang China sa kasalukuyang direksiyon nito ng pag-angkin sa teritoryo at yamang-dagat ng bansa.
Protesta patungong embahada ng China sa Makati City noong Huly 12, anibersaryo ng arbitral ruling. Kontribusyon
(5) Bakit tiklop ang rehimeng Duterte sa mga paglabag ng China sa teritoryo at yamang dagat ng Pilipinas?
Sinasabing nasa isang “ginintuang panahon” ngayon ang ugnayang Pilipinas-China dahil sa rehimeng Duterte – kahit pa nananatiling tuta rin ito ng US.
Dahil sunud-sunuran ito sa China, kasabwat sa mga hakbangin nito sa pulitika at ekonomiya ng bansa, at tumatanggap ng premyong kurakot at suhol.
Ekonomiya. Noong 2016, nag-uwi si Duterte ng US $24- B na pautang at pangakong pamumuhunan mula sa China para sa mga proyektong pangimprastruktura. Sa 75 proyekto sa programang “Build, Build, Build” ni Duterte, kalahati ang nakalaan sa pautang, tulong at puhunang Tsino.
Sa unang bahagi ng 2017, sumirit agad ang angkat ng Pilipinas mula sa China nang 26 porsiyento, lampas-lampas sa paglago ng angkat ng China mula Pilipinas na lumago lang nang 9.8 porsiyento. Habang lumago nang husto ang pamumuhunan ng China sa parehong panahon: US $181-Milyon sa unang walong buwan ng 2018, kumpara sa US $28.8-M sa buong 2017. Kaakibat ng mga hakbanging ito ang paglakas ng kontrol at paglaki ng pakinabang ng China sa ekonomiya ng bansa.
Pinapalabas ng rehimen na makakatulong sa Pilipinas ang mga pautang ng China, pero may interes ito na dalawa hanggang tatlong (2- 3) porsiyento, habang ang sa Japan ay 0.25 hanggang 0.75 porsiyento lang. Ibig sabihin, mahal na pautang. Ang sagot ng rehimen, mas madaling maglabas ng pera ang China – bukas samakatwid sa suhulankatiwalian at sabwatan. Ang masama pa, rekisito ng mga pautang ang paglahok ng mga Tsinong kontraktor sa mga proyekto.
Ang naunang pangulo na pumasok sa mga kontrata sa China ay si Gloria Macapagal-Arroyo – na siya ring itinuturing na arkitekto ng relasyong China-Pilipinas sa ilalim ng rehimeng Duterte. Sa panahon niya lumabas ang katiwalian sa proyektong NBN-ZTE, na nagkakahalaga ng US $329-M. Sa panahon din niya naganap ang proyektong Northrail na kung hindi naayos ang obligasyon ng bansa ay magbabayad ang Pilipinas ng US $100-M pataas. Sa ngayon, may tatlong proyektong priyoridad sa pagpopondo ng China: Chico River Pump Irrigation Project (US $60-M), New Centennial Water Source-Kaliwa Dam Project, at ang North-South Railway Project-South Line. Lahat nang ito, magpapalayas ng mga nakatirang katutubo at maralita, at sisira sa kalikasan ng bansa.
Kaalinsabay nito, pinayagan ni Duterte ang maramihang pagpasok ng mga ilegal na manggagawang Chinese sa Pilipinas, gayundin ng online gambling casino at online gaming. Papasok din ang isang kompanyang Chinese sa sektor ng telekomunikasyon sa bansa. Pulitika. Suportado ng China ang madugong “giyera kontra-droga” ng rehimeng Duterte. Nanawagan pa ito sa ibang bansa na suportahan din ang naturang kampanya. Nagpondo ito ng mga drug rehabilitation center, pampabango sa esensya ng kampanya na patayin ang mga pinaghihinalaang adik at tulak ng bawal na droga.
Kahit ang giyera ni Duterte sa Marawi, suportado ng China. Nagbigay ito ng libulibong armas na nagkakahalaga ng US $7.35-M para umano labanan ang mga terorista. Nagsusuportahan din si Duterte at ang China sa paggigiit sa prinsipyo ng “non-interference” o hindi pakikialam ng mga Kanluraning kapangyarihan sa mga isyu sa Asya – halimbawa sa United Nation Human Rights Council. Makikinabang ang China rito dahil gusto nitong maigiit sa pamamagitan ng lakas ang kontrol nito sa maraming bahagi ng Asya. Makikinabang si Duterte rito dahil gusto niyang makaligtas sa imbestigasyon at pagpaparusa sa kanyang madugong rekord sa karapatang pantao.
Premyo sa porma ng suhol at kurakot. Pakinabang ng pamilya Duterte at mga kroni sa komisyon mula sa mga pautang ng China na mataas ang interes at mga proyektong pang-imprastruktura na overpriced. Nakikinabang din sila sa malawakang smuggling at distribusyon ng ilegal na droga ng mga sindikatong kriminal na Chinese. Kapansin-pansing libu-libong maralita na ang pinatay sa “giyera kontra-droga” pero wala pang malaking druglord ang napapanagot.
(6) Ano ang tugon ng US sa harap ng lahat ng ito? Makakasandig ba tayo rito para tulungan tayo sa ginagawa ng China?
Makikita ang tugon ng US sa mga paglabag ng China sa teritoryo at yamang-dagat ng Pilipinas sa naging tugon nito sa insidente sa Recto Bank.
Nag-ingay ang US at nagbanta ng interbensiyong militar. Ayon mismo kay US Secretary of State Mike Pompeo, ang insidente’y puwedeng magtulak ng paggamit sa Mutual Defense Treaty ng 1951. Inanunsiyo rin nito ang pagpapalaot ng USS Stratton, isang US Coast Guard cutter, para umano protektahan ang teritoryo ng Pilipinas. Sabi naman ni Sung Kim, embahador ng US sa Pilipinas, na ang pag-atake ng mga milisyang dagat ng China ay puwedeng maghudyat ng interbensiyong militar ng US.
Sa madaling salita, sinasamanatala ng US ang mga paglabag ng China para palakihin ang presensiyang militar nito sa Pilipinas at sa West Philippine Sea. Katunayan, naganap nito lang ang mga pinakamalaking pagsasanay-militar sa pagitan ng US at Pilipinas.
Sa kabilang banda, taliwas sa sinasabi at pag-asa ng mga maka-US sa bansa, hindi naman makapagsabi ang US na ipaglalaban at poprotektahan nito ang interes ng Pilipinas sa West Philippine Sea. Dahil ang totoo, bagamat umiigting ang girian ng US at China, hindi pa hinog ang kalagayan para magdigmaan ang mga ito – lalo na para sa interes ng isang bansang mahirap katulad ng Pilipinas.
Ni hindi rin mabangga nang direkta ng US ang mga hakbanging maka-China ni Duterte. Ang ginagawa nito, pinagsasalita ang mga opisyal-militar at pamunuan ng Department of National Defense na mas matapat dito kaysa sa China laban sa mga hakbangin ng China at mga hakbangin ni Duterte na maka-China.
Katunayan, nakikipagmabutihan ang gobyerno ni Donald Trump sa rehimeng Duterte. Makikita ito sa pagpuri mismo ni Trump sa madugong “giyera kontra droga” ni Duterte.
Sa panig naman ni Duterte, pinapanatili niya ang mga kasunduan at patakarang pabor sa imperyalismong US sa Pilipinas. Para ito mapanatiling masaya ang kanyang among US, at para mapanatili ang suporta ng pamunuan ng militar na malinaw na maka-US. Kilala si Duterte sa pagligaw sa militar para mapanatili ang suporta sa kanyang paghahari.
Ibig sabihin, hindi makakaasa ang sambayanang Pilipino sa imperyalismong US na ipagtanggol ang Pilipinas laban sa China. Parehong ang gusto ng US at China ay palakihin ang kanilang presensiyang militar sa Pilipinas at West Philippine Sea – sa kapinsalaan ng teritoryo, yamang-dagat at soberanya ng Pilipinas.
Sa pampang ng West Philippine Sea, protesta ng mga manggagawa ng Kilusang Mayo Uno. Kontribusyon
(7) Ano ang dapat tindig nating mga Pilipino sa paglabag ng China sa ating teritoryo at yamang-dagat?
(a) Ang tindig ng sambayanang Pilipino, ay para sa tunay na pambansang kalayaan, soberanya sa ating mga teritoryo, at hudikatura sa ating mga yamang-dagat. Ipaglalaban ito sa sinumang lumalabag dito, China man o US. Ipaglalaban ito sa rehimeng Duterte na sunudsunuran sa naturang mga dayuhang kapangyarihan.
(b) Tutol tayo sa paglabag ng China sa ating teritoryo at yamang-dagat. Napakaraming puwede at dapat nating gawin para maipahayag ang ating pagtutol, hindi kailangan ang giyera. Pabor tayo sa paggamit ng lahat ng mapayapang paraan para ipaglaban ang ating teritoryo at yamang dagat.
(c) Partikular sa nangyari sa Recto Bank, dapat malakas na magpahayag ang gobyerno ng pagkondena, at maggiit ng kompensasyon at kaparusahan para sa mga nagpalubog sa bangkang Pilipino. Ganito rin ang dapat na mga hakbangin nito sa mga katulad na insidente na tiyak na magaganap sa hinaharap. Sa pagtanggi nito sa mga hakbanging ito, lalo nitong inilalantad ang sarili na tuta ng China.
(d) Dapat itigil ng China ang militarisasyon sa West Philippine Sea. Dapat itong umalis sa mga nilikha nitong artipisyal na isla. Dapat din itong magbigay ng kompensasyon kapalit ng pagkasira at pagkawasak ng kapaligirang pandagat.
(e) Kinokondena ng mga mamamayan ang pampulitikang pagsuporta ng China sa kontra-mamamayang mga patakaran ng rehimeng Duterte, tampok ang giyera kontra-droga at iba pang giyera.
(f) Dapat matamang suriin ang mga pang-ekonomiyang hakbangin ng China sa Pilipinas. Hindi puwedeng ituring na kapalit ng paglabag sa teritoryo at yamang-dagat ang mga pang-ekonomiya at pampulitikang hakbangin ng China. Hindi rin dapat na tumatapak ang mga hakbanging ito sa karapatang pantao, kalikasan at tunay na kaunlaran ng bansa. Hindi dapat malubog sa pagkakautang ang Pilipinas sa China.
(g) Tutol din ang mga mamamayan sa mga paglabag ng US sa teritoryo at yamang-dagat ng Pilipinas. Dapat ibasura ang Enhanced Defense Cooperation Agreement ng 2014, Visiting Forces Agreement ng 1999 at Mutual Defense Treaty ng 1951 sa pagitan ng Pilipinas at US. Dapat lumayas ang mga tropa at kagamitang Amerikano sa teritoryo at yamang-dagat ng Pilipinas.
(h) Tutol ang mga mamamayan sa pag-igting ng alitan ng US at China sa Pilipinas. Tutol tayo sa pagsasamantala nila sa mga usapin sa West Philippine Sea para palawakin ang kanilang presensiyang militar at pandagat sa anumang usapin. Hindi kapakanan ng Pilipinas ang pakay nila, kundi ang sariling imperyalistang interes.
(i) Kaalinsabay, dapat na inililinaw na ang katunggali ng bansa ay ang gobyerno ng China, hindi ang mga mamamayang Tsino. Gaya rin ng hindi ang mga mamamayang Amerikano ang kalaban, kundi ang imperyalismong US.
(j) Dapat kondenahin at labanan ang pagpapakatuta ni Duterte kapwa sa US (na pangunahing among imperyalista ng rehimen) at China (umuusbong na imperyalista na lumalakas ang kapangyarihan sa bansa). Dapat tutulan ang mga panlilinlang at kasinungalingan nito, tampok ang pagpapalabas na giyera ang kahulugan ng paggigiit ng teritoryo at yamang dagat ng bansa.
(k) Sinisingil at pinapanagot ng mga mamamayan si Duterte sa pagpapakatuta sa China at sa US. Tampok na bahagi ito ng napakarami na niyang krimen sa sambayanang Pilipino. Ang hindi niya paglaban para sa teritoryo at yamang-dagat ng bansa ay pagtataksil sa sambayanang Pilipino at patunay na hindi na siya dapat pang maging pangulo.
Karampatan ng Tao, panahon pa ni Rizal
Sa dalawang pagkakataon na nagkaroon ng pangulong nagdeklara ng batas militar sa Pilipinas, naging kasabay na halos ang malawakang tala ng paglabag sa karapatang pantao ng mga mamamayan. Kaakibat nito, ilang mga pandaigdigang samahan at mga pamahalaan ang nagpapahayag ng pagkabahala sa malawakang karahasan at sistematikong patakaran ng pamahalaan na nagsasantabi sa karapatan ng mga mamamayan. Iba-iba ang reaksyon ng mga internasyonal na organisasyon sa kalagayan ng karapatang pantao sa bayan – mula sa seryosong kondemnasyon; paghimok sa pamahalaan na bigyang pansin ang karapatang pantao at baguhin ang patakaran; pagpapahayag ng pagkabahala sa mga pandaigdigang pagpupulong; at pagbibigay ng proposisyon na imbestigahan ang mga kalagayang nagdudulot ng malawakang paglabag sa karapatang pantao.
Sa bawat okasyong ito, negatibo ang karaniwang reaksyon ng pamahalaan sa Pilipinas. Maraming taong pamahalaan ang nagsasabi na isang pakikialam ito ng mga dayuhan sa internal na sitwasyon sa Pilipinas. Ilang opisyal ng pamahalaan ang nagsasabing hindi alam ng mga banyagang samahan ang kultura at kalinangan ng mga Pilipino at imposisyon ang mga pagpapahalaga at values ng mga banyaga kung igigiit nito ang pagpapahalaga sa karapatang pantao. Sa ganitong linya, sinasabing wala sa kultura ng Pilipino ang pagpapahalaga sa indibidwal na karapatan kundi isa lang banyagang konsepto na hindi nararapat sa mga Pilipino.
Isa pang kaugnay nito ang nagsasabing bago lamang ang pagturing sa kahalagahan ng karapatang pantao at hindi naman ito nakaugat sa kasaysayan ng Pilipinas. Sa ganitong mga pananaw, may nagbibigay ng mga suhestiyon na putulin na lang ng Pilipinas ang pakikipag-ugnayan nito sa mga bansang bumabatikos sa kanyang internal na kalagayan patungkol sa karapatang pantao. Mayroon pang nagpanukala na umalis na lang ang Pilipinas sa pagiging myembro ng United Nations at ng sangay nito na United Nations Human Rights Council para hindi na makatanggap ng kritisismo at pakikialam mula sa mga panlabas at banyagang institusyong ito.
Kailangang linawin na mahaba na ang pagkakasangkot ng Pilipinas sa usapin ng karapatang pantao. Isa ang bansa sa mga pumirma sa Universal Declaration of Human Rights na ipinahayag noong Disyembre 10, 1948. Kasama rin ang Pilipinas sa mga bansang pumirma sa marami pang kasunduan pagkatapos noon, na nagpapatatag sa pagbabantay at pagtatanggol sa karapatang pantao bilang obligasyon ng mga pamahalaang may responsableng pakikitungo sa isa’t isa at pinahahalagahan ang pagkalinga nito sa sariling mamamayan.
Malalim din ang pinag-ugatan ng pagpapahalaga ng ating mga bayani sa karapatang pantao sa kasaysayan. Naipahayag na ito sa mga sulatin at kaisipan ng mga ilustrado sa panahon pa lamang ng kilusang reporma at propaganda. Ang kaisipang nagpapahalaga sa mga karapatan ng mga mamamayan na ipinahayag ng mga ilustrado ang tinitingnan na naging batayan ng kanilang mga pagsusulat at talumpati upang bigyan ang kanilang pagsusuri sa pananakop ng mga Espanyol at ang pagsusulong ng kagalingan ng Pilipinas.
Taliwas ito sa konserbatibo at monarkistang pananaw na kumikilala sa absolutong kapangyarihan ng pamahalaan na karamihang nasa kamay ng mga monarkong aristokratiko at autokratiko batay sa lumang kaisipang konserbatibo na nagsasabing nagmumula ang karapatan ng pamamahala sa ibinigay na banal na karapatan (divine rights) na eksklusibong hawak lamang ng mga hari at monarko. Isinusulong ng mga tagapamandila ng mapagpalayang kaisipan na dapat kilalanin ang batayan ng pamamahala ayon sa pagkilala ng karapatan ng mga tao bilang mamamayan.
Dahil dito, malalim na iniuugat ng mapagpalayang kaisipan ang pagsasabing ang karapatan ng mga tao bilang mamamayan, at hindi ang karapatan ng mga monarko sa paghahari, ang batayan ng pamamahala. Ito rin ang pinag-uugatan ng kaisipan ukol sa soberanya. Sa pananaw na mapagpalaya, nasa kamay ng mga mamamayan ang soberanya, at ibinibigay lamang ito sa kanilang mga kinatawan upang ang mga kinatawan ang bubuo ng pamahalaan. Sa kabilang banda, binabanggit ng konserbatibong kaisipan na ang monarko ang natatanging soberanya sa lipunan, at itinuturing na subheto at hindi mamamayan ang mga taong kanyang pinamamahalaan. Hindi kinakailangang isalamin at maging kinatawan ang hari ng kaisipan o damdamin ng mga mamamayan sa konserbatibong pamahalaan.
Sa pagdating ng mga mag-aaral at kabataang Pilipino sa Europa noong ikalabing-siyam na dantaon, nalantad sila sa tunggaliang nagaganap sa pagitan ng dalawang kampo. Ang naging natural na pagkiling ng mga ilustrado sa kaisipang nagbibigay ng karapatan sa mga mamamayan ang magiging kapuna-punang bunga ng pagkakahayag na ito. Ito rin ang magiging batayan kung bakit mabubuo ang malakas na negatibong impresyon ng mga ilustrado sa mga prayle at sa institusyon ng praylokrasya, na siyang titingnan bilang isang malaking institusyonal na balakid hindi lamang sa pagtatamo ng sekularisasyon, kundi sa pagbubuo ng liberal na kaayusan sa Pilipinas.
Si Jose Rizal ang isa sa mga ilustradong nagbigay ng malalim na pagkilala sa liberal na kaisipan ng karapatan ng tao na dala ng Rebolusyong Pranses. Isinama ni Nilo Ocampo sa akda niya ang pagsasalin ni Rizal sa Declaration des droits d l’hommes et du citoyen bilang Ang mga Karamptan ng Tao batay sa isinulat ng Pambansang Asembleya ng Pransya matapos ang pagtatagumpay ng Rebolusyong Pranses ng 1789. Ayon kay Ocampo, hinihinala ni Wenceslao Retana na nasulat sa Hong Kong sa pagitan ng Nobyembre 1891 at Hunyo 1892 ang salin ni Rizal.
Mahalaga ang pagsasaling isinagawa ni Rizal mula sa Pranses tungo sa Tagalog. Ipinapakita nitong kailangang ipabatid sa mga mamamayan ng kapuluan ang kaisipang nakapaloob sa dokumentong nagluklok sa karapatan ng tao bilang batayan ng pamamahala. Binibigyang pansin sa pagsasalin na makikita sa mga kaisipan at dalumat ng katutubong wika at kultura maipapahayag ang unibersal na konsepto ng mga karapatan. Ganito ang ginawang pagsasalin ni Rizal:
Ang mga Karampatan ng Tao
• Ang tao’y malayang ipinanganak; nananatiling malaya at sa karampata’y paris-paris.
• Ang mga karampatang ito’y: ang kalayaan; ang sariling pag-aari; ang katiwasayan; at ang pagsuway sa umaapi.
• Ang punong kapangyariha’y nagbubuhat lamang sa kalooban ng bayan; liban dito’y walang katipunan, walang taong makapaghahawak ng gayong lakas.
• Kalayaan ay ang makagawa ng balang di makasasama sa iba.
• Walang maipagbabawal ang kautusan kundi ang makasasama sa katipunan.
• Ang kautusa’y kalooban ng karamihan. Sinuma’y makasasapi sa paglalagda niya o sa pamagitan kaya ng sinugo. Dapat maging isa ang kautusan sa lahat, mag-ampon man o magparusa: At yamang paris-paris sa mata niya ang lahat ng tao, matatanggap din naman ang lahat sa balang kaginoohan, kalagayan at hayag na katungkulan, ayon sa kani-kanilang kaya, bait at katalinuhan.
• Walang mapararatangan, mahuhuli o mabibilanggo kaya na di tumutungtong sa guhit ng kautusan, at alinsunod sa mga paraang iniatas.
• Ang kautusa’y walang maipaparusa kundi ang totoong kailangan lamang at batid na makagagaling. Walang maikakapit na parusa kundi alang-alang lamang sa ngalan ng isang kautusang tapat na ginamit, at naipahayag muna bago nangyari ang sala.
• Sakali’t dapat piitin ang isang nagkasalang di pa napatutunayan, ay parurusahang maghigpit ang balang malabis na pasakit na gamitin sa pagbibilanggo.
• Di madadahilang ikibo sa kaninuman ang mga isipan o pananampalatayang sarili, samantalang di nakagugulo sa kapayapaang atas ng kautusan.
• Isa sa mga mahalagang karamptan ng tao’y ang malayang pagpapahayag ng sariling isip o manukala, samakatwid baga’y masasabi, masusulat, maipalilimbag na paanyo ang anuman, pananagutan lamang ang mapakalabis sa mga tinadhanaan ng kautusan.
• Upang mapagtibay ang mga karampatang ito’y kinakailangan ang isang hayag na lakas, o tanggulan ng bayan.
• Nang manatili ang lakas na ito at matakpan ang mga kailangan sa pangangasiwa sa bayan ay dapat umambag ang lahat, hati-hati, at ayon sa kaya ng isa’t isa.
• Mapag-uusig ng sinuman o ng mga sinugo kaya ang katwiran ng ambagang ito, makasusunod na maluwag, mababantayan ang paggamit, malilining ang laki, ang pagkukunan, ang pasigil, at ang itatagal.
• Masusulit ng katipunan ang balang pinagkatiwalaan ukol sa pangangasiwa niya.
• Kapag ang katibayan ng mga karampatan ng isa’t isa at ang mahinusay na pagbubukod-bukod ng mga kapangyarihan ay di mapaninindigan ng isang katipunan, ang katipunang ito’y walang kabuluhan at di dapat kilanlin.
• Yamang ang sariling pag-aari’y isa sa mga dakila at di magagahis na karampatan, sinuman nga’y di maagawan ng kanyang pag-aari, liban na lamang sa isang malaki at hayag na kagipitan ng katipunan, at kung may pangakong maaasahan ng tapat na pagbabayad.
Ito ang mga wastong ibinigay ng Asamblea Constituyente, o katipunang nagbuo sa mga punong-isip ng taong 1789.
Hindi lamang pagsasalin ang isinagawa ni Rizal kundi isang pag-uugat din sa lokal na kaisipan ukol sa karampatan, sa mga unibersal na dalumat ng karapatang pantao na makikita sa teksto.
Mahalagang banggitin na ang paggamit niya ng konsepto at dalumat ng bayan bilang salin ng nation, at ang katipunan bilang salin sa Société/society. Mahalaga ito sa kadahilanang binibigyan ng pagpapahayag ni Rizal sa wikang katutubo ang kahulugan ng nasyon/bayan na bubuuin ayon sa katipunan ng mga mamamayang bubuo nito. Mahalagang banggitin ang paggamit niya ng bayan/katipunan sa halip na bansa/lipunan na siya namang magiging palasak sa diskursong makabayan simula ng ikadalawampung dantaon. Ang bayan/katipunan bilang pormularyo ang magiging batayan din ng mga bubuuing diskurso ng kilusang radikal at rebolusyonaryo sa pagbabalik ni Rizal sa Pilipinas, na magsusulong ng kalayaan at paghihiwalay ng Pilipinas mula sa Espanya bilang isang malayang bayan. Ito rin ang magiging katawagan sa kilusan ni Bonifacio na nakabatay na sa wikang Tagalog at hindi sa wikang banyaga. Ang mga kaisipang gaya ng anak ng bayan, katipunan, kalayaan at iba pang kaugnay na dalumat ang siyang gagabay sa mga susunod na sulating ipapahayag nina Bonifacio, Jacinto, Sakay at iba pang mapanghimagsik. Isinalin din ni Rizal ang konsepto ng volonté (Pranses) o will (Ingles) bilang kalooban na siyang nagpalalim sa paglalahad ng dalumat sa higit na malawakang kaisipang malapit sa lipunang Pilipino.
Mapupunang ginamit ni Rizal ang salitang karampatan ng tao sa pagpapayahag upang bigyan ng diin hindi lamang ang bahagi ng kinikilalang dapat sa pagiging tao, kundi ang pagkilala sa pagiging sapat at ganap ng pag-iral ng tao bilang tao. Sa pagiging ganap at sapat ng kalayaan, katiwasayan at karapatan sa sariling pag-aari – makikita ang pagiging tao ng tao. Higit pa rito, ang karapatan sa pagsuway sa mga nang-aapi na siyang batayan ng anumang kilusang rebolusyonaryo at mapagpalaya ang isa sa pinahalagahan ng dokumentong isinalin ni Rizal. Kung hindi ito sapat, o ganap, wala ring dapat sa pag-iral ng tao bilang tao. Ang pagtatanggol sa sarili mula sa paratang, pag-uusig at hatol na isinasagawa; ang kakanyahang magsulong ng kautusan/batas ng kagalingan ng lahat; at ang pagkakaroon ng kinatawan ng kapangyarihang nagmumula sa bayan bilang batayan ng karapatan sa pamamahala ang ilan pang mahalagang kasangkot sa ideya ng karapatan at karampatan sa dokumentong isinalin.
Ang isinagawang pagsasalin ni Rizal ang isa sa patunay na nakaugat sa kasaysayan at kalinangang Pilipino ang pagpapahalaga sa karampatan ng tao at karapatang pantao. Susundan ito ng higit na malawak at malalim na pagsusuri ni Andres Bonifacio sa kanyang akdang “Dapat Mabatid ng mga Tagalog;” at Emilio Jacinto sa akdang “Liwanag at Dilim” na mag-uugnay sa pagpapahalaga sa karapatang pantao bilang kaisipang gagabay sa kilusang mapagpalaya laban sa pananakop at mapagsamantalang pamamahala. Sa susunod na henerasyon, ang mga tumatampalasan sa kalayaan at karapatang pantao sa pamamagitan ng panunupil at pagsasamantala ang sila pa ring magpapahayag ng pagtutol sa kahalagahan ng karapatang pantao sa Pilipinas.
*The author is a professor and former chair of the Department of History, Ateneo de Manila University; former commissioner of the National Historical Commission; convenor of Tanggol Kasaysayan; member of the Alliance of Concerned Teachers. He finished his AB History, MA in History and PhD in Philippine Studies at University of the Philippines Diliman.
The post Karampatan ng Tao, panahon pa ni Rizal appeared first on Bulatlat.
Itanong mo kay Prof: Hinggil sa ILPS at UNHRC Resolution
Panayam ni Prof. Sarah Raymundo kay Prof Jose Maria Sison, Chair Emeritus ng International League of Peoples’ Struggle hinggil sa katatapos na 6th General Assembly ng ILPS at ang United Nations Human Rights Council Resolution.
Court allows peace consultant to undergo medical check-up
MANILA — A local court in Manila has allowed Vicente Ladlad, peace consultant of the National Democratic Front of the Philippines (NDFP), to undergo medical check-up as soon as possible.
Judge Thelma Bunyi-Medina of Manila Regional Trial Court Branch 32 granted the motion filed by Ladlad’s lawyer Jose Manuel Diokno on humanitarian grounds, July 15. The court ordered the jail warden of the Metro Manila District Jail Annex 4 to bring Ladlad to Makati Medical Center for check-up and treatment.
Ladlad, 70, suffers from chronic obstructive pulmonary diseases (COPD) as well as hypertension and premature heartbeat.
In his letter addressed to Bunyi-Medina dated July 1, Ladlad described his condition in jail, “At present, I often get sick in prison, requiring constant treatment with antibiotics, nebulizer, etc… Because of my frail health and advancing age, I can have a sever asthma attack, pneumonia, stroke or heart attack at any time that would require me to be brought to a hospital in not more than 20 minutes.”
Ladlad said the warden at the MMDJ District 4 requires that a sick detainee must secure a court order before he/she can be brought to a hospital. He cited the case of Eduardo Serrano who died from a heart attack in January 2016. It took Serrano two days before he was given the court order allowing him to brought to the Philippine Heart Center.
Ladlad’s wife Fides Lim lamented the prosecutor’s opposition to the medical motion.
“I would have wanted to thank the prosecution too for possibly an unexpected small mercy. But the ‘Opposition’ it filed against Vic’s medical motion is only too clear about its high regard for neither the right to health nor the right to life, and its incapacity to appreciate the difference between a tiny prison clinic and a real hospital—unless your name is Imelda or Gloria or Enrile,” Lim said in a Facebook post.
Lim reiterated that the charges against her husband are all fabricated and based on fake evidence. She called the case in Manila as the “case of traveling skeletons” wherein bones were transferred from Baybay, Leyte to Hilongos, Leyte and the case in Quezon City as “fake case of planted firearms” against Ladlad and the Villamor couple.
Lim said there are many other political prisoners like her husband who are likewise victims of this administration’s trumped-up cases of planted firearms and are very sick. She cited Frank Fernandez, 71, who suffered from a stroke and Ge-Ann Perez, who has leprosy.
Already, three have died for lack of adequate medical attention and urgent treatment.
The post Court allows peace consultant to undergo medical check-up appeared first on Bulatlat.
Tropical Depression Falcon to bring more rain during monsoon season
The Tropical Depression (TD) Falcon will intensify the southwest monsoon experienced in the whole of Mindanao, an official of Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) said.
#BAWIIN: Pagkontra sa disimpormasyon at fake news
Sa pagpapatuloy sa kampanyang #BAWIIN (Bayan at Wika, Ipaglaban Natin) at paglinang ng interes at pagmamahal ng mga kabataan sa Wika at Panitikan, inilunsad ng Sining Bugkos ang kanilang palihan sa pagsulat sa College of Arts and Letters Audio-Visual Room sa Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas noong Hulyo 15, 2019. Iniugnay ng panauhing tagapagturo na si […]
The post #BAWIIN: Pagkontra sa disimpormasyon at fake news appeared first on Manila Today.