PinoyAbrod.net

Marahas na binuwag ng elemento ng Armed Forces of the Philippines (AFP) at Philippine National Police (PNP) ang welga ng mga manggagawa ng Sumitomo Fruits (Sumifru) Corp. Philippines sa Compostela Valley noong Oktubre 11. Naganap ang pagbuwag sa welga ilang araw matapos maparalisa ng mga manggagawa, sa pangunguna ng Nagkahiusang Mamumuo sa Suyapa Farm (Namasufa), ang operasyon ng pitong planta ng Sumifru sa Compostela Valley. Sa kabila nito, lumalaban pa rin ang mga manggagawa.

Ayon sa Kilusang Mayo Uno (KMU) sa Southern Mindanao Region, pinangunahan ng mga puwersa ng AFP at PNP, kasama ang daan-daang “strike breakers” o mga bayarang tagabuwag ng welga, ang pandarahas sa mga manggagawa. Dagdag pa ng KMU-SMR, pinasok ng mga sundalo, pulis at “strike breakers” ang mga piketlayn ng manggagawa at pinagsisira ang mga suplay at kagamitan at sinunog ang kampuhan. Sinaktan din nila ang nakawelgang mga manggagawa at pinuntahan pa sa kanilang kabahayan para takutin. Ang resulta, tinatayang aabot ng 400 manggagawa at lider ng unyon ang nasaktan. Dalawa sa mga nasaktan ang dinala sa pagamutan. Naaresto din si Errol Tan, board member ng unyon. Ninakaw din ng “strike breakers” ang generator set, gamit sa pagluluto, suplay ng pagkain at personal na mga pag-aari ng mga welgista.

Naganap ang pagbuwag isang araw matapos ilabas ng RTC Branch 56 ang pagbasura sa preliminary injunction na inihain ng Sumifru para “pigilan ang mga miyembro ng KMU na responsable sa pagharang ng pagpasok at paglabas sa plantasyon ng saging.”

“Kami’y nagngangalit sa bagsik ng pagbuwag sa welga. Kami’y ordinaryong mga manggagawa na naipanalo ang kaso sa Korte Suprema at ipinagkakamit ang tagumpay sa pamamagitan ng paggigiit ng isang CBA. Laging bukas ang aming linya ng komunikasyon. Handa kaming makipag-usap sa Sumifru. Pero isinara nila ang pinto sa amin at sa halip, ginamit nila ang kanilang pampulitikang lakas para makakuha ng Assumption of Jurisdiction (AJ), na agad ibinigay ng Department of Labor and Employment (DOLE) at ni Sec. Silvestre Bello III. Hindi ito patas at hindi makatarungan, “ ani Paul John Dizon, presidente ng Namasufa.

Inilabas ng DOLE noong Oktubre 5 ang kautusang AJ sa pamamagitan ng Department Order No. 40-H-13 na nagsasabing nalulugi ang Sumifru ng may kabuuang PP38-Milyon kada araw at ang anumang paghinto sa operasyon ng kompanya’y nakakaapekto at sumasalungat sa kabutihan at interes ng publiko.

Kinuwestiyon naman ng KMU ang mabilisang paglalabas ng kautusang AJ para ipatigil ang welga ng mga manggagawa. Ani Lito Ustarez, pangalawang tagapangulo para sa panlabas at pampulitikang pakikipag-ugnayan ng KMU, “Napapaisip kami na bakit ang mga pambansang ahensiya ay mabilis magpalabas ng kautusan sa Namasufa para itigil ang welga. Paanong ang Sumifru, isang dayuhang kompanya na nagpapatakbo ng isang plantasyon ng saging, ay mabilis na nakakuha ng kautusang AJ mula sa DOLE? Karaniwang nakareserba ang AJ para sa sa mga industriya na ‘kailangang-kailangan sa pambansang interes.’ Malinaw na wala ito sa kasong ito na kung saan ang AJ ay tumutulong sa isang dayuhang kompanya para labagin ang karapatan ng mga manggagawa na magwelga.”

Karaniwang inilalabas ang kautusang AJ sa mga kaso na imbuwelto ang mahahalagang industriya tulad ng kuryente, yutilidad, pagamutan, at kontrol sa daloy ng trapiko sa himpapawid. Hinala ni Ustarez, may basbas ni Pangulong Duterte, bilang makapangyarihan ang kanyang pamilya sa rehiyon ng Davao, ang mabilisang paglalabas ng kautusang AJ para sa Sumifru.

Ayon naman kay Anakpawis Rep. Ariel Casilao, pinoprotektahan umano ng administrasyong Duterte ang Sumifru. “May hinuha kami kung bakit ang administrasyong Duterte ay pinoprotektahan ang interes ng dayuhang monopolyong kompanya. Itong mga Japanese fruit firm ay nangako ng P12.9-Bilyong pamumuhunan sa pagpapalawig ng operasyon ng mga plantasyon.”

Tila wala ring nakuhang simpatya o pakikiisa sa lokal na gobyerno at DOLE ang mga manggagawa sa nangyaring pagbuwag sa welga. Ayon sa Namasufa, sinisi pa ni Mayor Lema Bolo ang mga welgista sa karahasan habang sinabi naman ni OIC DOLE Regional Directior Jason Balais na wala siyang manggagawa dahil ang pangyayari ay isang police matter.

Kinondena din ng Namasufa ang red-tagging ng AFP sa unyon at ang martial law sa Mindanao. Sa ulat ng fact-finding mission sa Compostela Valley noong Abril 2018, napag-alamang tinatarget at binabansagang komunista ng 66th Infantry Battalion ng Army ang mga manggagawa ng Sumifru at pinipigilang sumapi sa Namasufa o anumang organisasyon na may kaugnayan sa KMU, o makilahok sa mga aktibidad ng unyon. Dagdag pa ng unyon, tumaas ang bilang ng harassment sa mga manggagawa at kasapi ng unyon nang ipatupad ang martial law. Pinaparatangan silang terorista o rebelde at kasapi ng New People’s Army o NPA. May insidente rin noong Agosto 2018 ng tangkang pagpatay kay Vincent Ageas, miyembro ng board of directors ng unyon.

Inilinaw din ng KMU na ang mga welga tulad ng sa Sumifru ay dulot ng mga kontra-manggagawang polisiya, hindi ng pekeng planong destabilisasyon na tinagurian ng militar na “Red October.” Ayon kay Elmer “Bong” Labog, pambansang tagapangulo ng KMU, ang mga welga ay resulta ng papalalang kalagayan ng mga manggagawa sa ilalim ng rehimeng Duterte. “Imbes na tugunan ang kahilingan ng mga manggagawa para regularisasyon at dagdag-sahod, naglunsad si Duterte ng panibagong atake sa kilusang unyon at karapatang pantao,” ani Labog.

Inilunsad ang welga noong Oktubre 1 at nilahukan may 900 manggagawa. Isinagawa ang ito sa antas munisipal at sumaklaw sa pitong planta ng Sumifru. Pangunahing dahilan ng pagwewelga ng mga manggagawa ang hindi pagharap ng maneydsment sa anumang negosasyon para sa Collective Bargaining Agreement (CBA). Iginigiit ng Namasufa ang regularisasyon ng mga manggagawa at dagdag-sahod. Ayon kay Dizon, “Arogante at tahasang binalewala ng Sumifru ang karapatan ng mga manggagawa, hindi pinapansin ang aming matagal nang lehitimong mga panawagan para sa regularisasyon at para sa makabuluhang dagdag-sahod.”

“Sa milyun-milyong tubo ng Sumifru, ang hinihiling lang nami’y halos P1-M para sa dagdag-sahod at mga benepisyo para sa amin na mga manggagawa sa plantasyon ng saging,” ani Melodina Gumanoy, kalihim ng unyon. Sa datos ng unyon, kumikita ang Sumifru ng P19-M kada araw mula sa mga operasyon nito sa Compostella Valley. Sa isa pang datos na nakalap, umabot ng P18.53-B ang kabuuang kita ng kompanya noong Marso 2016.

Samantala, inakusahan naman ng KMU-SMR ang Sumifru na lumalabag sa Labor Code. Anila, ang hindi pagharap ng Sumifru sa unyon, bilang kinikilala ng batas na mga empleyado ng kompanya, ay paglabag sa Artikulo 262 ng Labor Code.

Naglabas ang Korte Suprema noong Hunyo 2017 ng desisyon na kumikilalang may umiiral na relasyong employer-employee sa pagitan ng mga manggagawa sa ilalim ng Namasufa at ng Sumifru. Sumakatwid, ang kontraktuwal na mga manggagawa ay dapat ituring na empleyado ng kompanya at hindi lang bilang empleyado ng third-party labor cooperatives.

Ayon sa Namasufa, ang kanilang unyon ang certified sole and exclusive bargaining representative ng mga manggagawa sa Sumifru. Sa katunayan, nakapagpasa na sila ng CBA proposal sa Sumifru noong Agosto 13 pero walang aksiyong ginawa ang maneydsment at binalewala lang ang kanilang ipinasa. “Nilalabag nila ang aming karapatan sa kaseguruhan sa trabaho sa pamamagitan ng hindi pagreregularisa sa amin at ang pagtanggi sa pakikipag-usap sa aming unyon sa kabila ng desisyon ng Korte Suprema noong 2017,” ani Dizon.

Ani Dizon, “Nilabag ng Sumifru ang aming karapatan sa asosasyon sa pamamagitan ng pakikipagsabwatan sa mga militar at sa pagharas sa mga miyembro ng unyon na lumalaban sa kanilang mga unfair labor practice.”

Ipagpapatuloy ng umano ng unyon ang paggigiit ng kanilang mga karapatan, pero hinihingi din nila ang suporta ng publiko laban sa isang gahaman na dayuhang kompanya. Inihahanda nila ang paghahain ng kaso laban sa pag-abuso sa kanilang karapatan at magsasampa ng reklamo sa International Labour Organization.

Isang Japanese multinational company (JMNC) ang Sumifru Corp. Philippines. Lumalahok ito sa sourcing, produksiyon, pag-aangkat at pagbebenta ng iba’t ibang prutas, pangunahin ng pang-eksport na mga saging, pinya at papaya. Pinapatakbo ng kompanya ang kanilang operasyon sa mahigit sa 12,000 ektarya sa Mindanao. Sa Compostela Valley, mayroong siyam na planta sa 2,200 ektarya na may kakayahang maglabas ng 19,000 kahon. Ayon sa kompanya, mahigit-kumulang 4,700 ang kanilang empleyado at 3,000 nito’y mula sa mga nag-aalaga ng pananim habang ang 1,700 ay nasa planta.

Gigising sila nang maaga upang maghanda sa pagpasok sa eskuwela. Mag-aalaga at mag-aambag ng karunungan sa kabataan inako na nila bilang

kanilang mga anak. Sila ang itinuturing ng lipunan na “pangalawang magulang”. Sila ang mga guro.

Katulad ng maraming batang Pilipino, pagiging guro ang isa sa pinakatampok na pangarap ng paslit sa kanyang paglaki. Isa si Jennifer Reyes, o Titser Jen, 35, sa mga pinalad na matupad ang pangarap.

Malaki ang responsabilidad ni Titser Jen sa maraming estudyante. Bilang guro ng Grade 1 sa A. Mabini Elementary School sa Caloocan City, kinakailangan na lagi’t lagi siyang may baong bagong kaalaman at estilo kung paano makukuha ang atensiyon ng mga bata. Mahabang pasensiya rin ang baon niya at ng iba pang guro sa araw-araw nilang pagharap hindi lang sa kanilang mga estudyante maging sa mga gawain sa mismong paaralan.

Pero noong Oktubre 5, ibang leksiyon ang itinuturo niya sa mga bata. Lumahok si Titser Jen sa pagkilos ng mga guro sa Pandaigdigang Araw ng mga Guro sa pangunguna ng Alliance of Concerned Teachers (ACT). Ang araw na ito’y nagbibigay parangal sa tinaguriang “ikalawang magulang” ng kabataan. Pero sa protestang iyon, hindi na lang pagpaparangal kundi paggigiit ng mga guro para sa nakabubuhay na sahod at mga benepisyo ang iginigiit nila sa gobyerno.

Itinuturo ni Titser Jen sa kanyang mga estudyante ang halaga ng paggiit ng karapatan kung ika’y inaapi at pinagsasamantalahan.

Hindi sapat na sahod

Sa kabila ang kasiyahang dulot sa mga guro ng pagtuturo sa mga bata, hindi nito matatakpan ang kakulangan ng sahod na inilalaan ng gobyerno sa kanila.

Di-sapat ang P20,000 kada buwan ng sahod ng mga guro lalo na ngayong sunud-sunod ang taas-presyo ng bilihin at ilan pang gastusin. Halos P5,000 na lang ang kanilang naiiuwi sa kanilang pamilya dahil nakakaltasan na ito agad ng pambayad sa ilang benepisyo tulad ng Government Service Insurance System (GSIS), PhilHealth, at Pag-ibig. Kung minsan pa’y may ilang guro ang may binabayarang insurance at loan sa GSIS at private lending institutions (PLIs).

Kamakailan, ipinatupad ng GSIS ang kanilang memo na agarang nagkakaltas sa halos P75,000 sa kanilang utang na kinakakailangan nang mabayaran hanggang sa katapusan ng buwan, Oktubre 31. Ganito ang nangyari kay Solita Diaz, 34, na guro sa Raja Sulayman Science and Technology High School at tagapangulo ng ACT-Manila. Umabot na sa P375,000 ang utang niya sa GSIS na kailangan niyang mabayaran hanggang sa itinakdang araw. “Hindi ko alam kung paano ko ito babayaran,” ani Diaz.

Isa ito sa mga inirereklamo ng mga guro na dala nila noong Oktubre 5 sa lansangan.

Sa naturang protesta, hiniling ng mga guro ang pagsasabatas ng House Bill 7211 na naglalayong itaas ang sahod ng mga guro at non-teaching personnel sa pampublikong mga paaralan.

Isinusulong ng Blokeng Makabayan sa pangunguna ng ACT Teachers’ Party-List ang pagpapatupad ng P30,000 entry-level salary para sa pampublikong mga guro, P31,000 para sa instruktor at P16,000 sa non-teaching personnel. Dagdag na P5,000 rin para sa personnel economic relief allowance.

“Hindi namin hinihiling ang hindi rasonableng pagtaas (ng sahod). Hinihiling lang namin kung ano ang nararapat.” ani Joselyn Martinez, pangkalahatang pangulo ng ACT-Philippines.

Upang makaabot at makaligtas hanggang sa susunod na sahod, dumidiskarte na lang si Diaz para madagdagan ang kanyang kita. “Kulang na kulang na ang aming sahod. Para makaagapay sa gastusin ng pamilya nagtitinda ako ng longganisa, bacon at iba pa sa aking kapwa-guro at mga kapitbahay,” dagdag pa ng guro.

Dagdag na gawain

Dahil sa hirap ng buhay, napapasok ang mga guro sa kung anu-anong raket. Mayroon sa kanilang nagiging nars, clerical staff, tindera, hardinera, hanggang sa pag-aasikaso ng mga benepisyaryo ng Programang Pantawid Pampamilyang Pilipino o 4Ps. Nagiging electoral staff din sila kung eleksiyon. Ginagampanan ng isang guro ang lahat ito nang walang idinadagdag sa kanilang sahod.

Iniinda na rin nila ang dagdag pasanin dulot ng Results-Based Performance Management System (RPMS) at Philippine Professional Standards for Teachers (PPST). Ito ang bagong panukala ng Department of Education (DepEd). Dito, kinakailangan nilang makakuha ng outstanding rating mula sa kanilang supervisor at principal at dito ibabatay ang kanilang performance-based bonus (PBB) na ibibigay sa kanila ng gobyerno taun-taon.

Pero naniniwala ang mga guro na dagdag lang ito sa kanilang mga isipin at gawain. Anila, nakokompromiso lang nito ang kalidad ng edukasyon at dapat na gamiting itong mga basehan para sa kinakailangan nilang pagsasanay at pagdalo sa mga seminar hindi bilang basehan ng kanilang matatanggap na bonus.

“Ang polisiyang ito’y hindi para sa paghahatid ng edukasyong de kalidad kung hindi sa pagpapatupad lang ng neoliberal na mga polisiya na siyang nagsasamantala sa mga guro,” ani Daz.

Isinisisi rin ng mga guro ang mabibigat na gawaing ipinapagawa sa mga guro na dumudulot sa depresyon ng ilang guro at kahit, sa kaso ng sa ilan, pagkitil sa sariling buhay.

Ayon kay Ruby Ann Bernardo, guro sa Sta. Lucia High School, ang sitwasyon ngayon ng kapwa niya guro ay repleksiyon ng kung paano sila itrato ng gobyerno. “Para kaming mga robot,” ani Bernardo.

Mali-maling paratang

Sunud-sunod na ang nagiging problema ng mga guro. Maliban sa mababang sahod at pagpapasan ng maraming gawain, hinaharap din nila ngayon ang mga banta na maging target sa giyera kontra-insurhensiya ng gobyerno—dahil lang sa paggiit nila ng karapatan.

Inaakusahan sila na katuwang daw ng mga rebeldeng komunista para magrekluta sa destabilisasyon o pagpapabagsak sa rehimeng Duterte.

Kamakailan lang, naglabas ang militar at kapulisan ng listahan ng pangalan ng mga kolehiyo at unibersidad na diumano’y pinagmumulan ng planong “Red October”. Binalaan din ni Philippine National Police chief Dir. Gen. Oscar Albayalde ang mga propesor na maaari silang makasuhan ng contempt kung sakaling mahuli silang nagtuturo ng “rebelyon” sa mga estudyante.

Maging ang anak ng pangulo at Davao City Mayor Sara Duterte, nagsabing “sinungaling” at “terorista” raw ang mga miyembro ng ACT Teachers-Davao matapos ibunyag ng nasabing grupo na Davao City na lang ang natatanging lungsod sa bansa na hindi nagbibigay ng allowance sa mga guro.

Ang pahayag na ito’y agad na ikinabahala ng ilang guro. Maaari umano itong magdulot ng kapahamakan sa kanila bilang guro at sa kanilang estudyante.

“Pananakot ito, harassment at naglalagay sa panganib sa mga guro natin. Alam naman natin na may mga kaso na kapag tinatawag na terorista nagiging biktima ng pagdakip at extrajudicial killings,” ani ACT Teachers Rep. Antonio Tinio.

May mga pagsubok man na dumating sa kanila bilang mga guro, patuloy pa rin sina Teacher Jen, Ma’am Diaz at Martinez, at maraming iba pa, sa paggising nang maaga, pagpasok sa eskuwela at pagharap nang nakangiti sa kanilang estudyante.

At sa paggiit ng kanilang karapatan, mahalagang lekisyon ang itinuturo nila: ang halaga ng paglaban sa pang-aapi.

May ulat ni Iya Espiritu

Isinalang ang Endo o kontraktuwalisasyon sa isang masining na pagguhit ng mga artista sa pangunguna ng UGATLahi Artists Collective at Sining Bugkos sa pakikipagtulungan ng Defend Job Philippines, Kilusang Mayo Uno at Kilos Na! Manggagawa ang End ENDO.

Isang eksibit ang End ENDO na alay ng mga alagad ng sining sa manggagawang Pilipino sa gitna ng kanilang laban sa iba’t ibang uri ng kontraktuwalisasyon. Laman man ng balita ang tulad ng mga laban sa NutriAsia, Jollibee at iba pang kompanya, tila hindi pa rin tumatagos sa madla ang lagim ng mga masasamang dulot ng kontraktuwalisasyon.

Lalo na’t nasa uring manggagawa ang karamihan ng mga Pilipino, sinisikap ng koleksiyon ang pagpapakita sa patuloy na pagsasamantala ng mga negosyo sa mga mangaggawang Pilipino sa tulong ng sining biswal.

Sa isang bahagi, matutunghayan ang malalaking mga dibuho na nagsasalarawan ng mga manggagawang Pilipino. Sa pagitan, makikita ang ilang instalasyon na naisama na sa naunang mga eksibit.

Sa ilan pang dingding, nakapaskil ang mga dibuho ng nagsipaglahok na mga artista. Ngunit kapansin-pansin ang iisang sukat ng mga dibuho – sukat ito ng legal size paper, 8×13. Ayon sa kanila, biswal na representasyon ito ng instrumento ng mga negosyo sa panunupil sa mga manggagawa, lalo na nang ibaba na ng mga ito ang mga memo o desisyon ng tanggalan sa trabaho.

Bukod sa mga mga artista, isinama na rin ang mga salaysay at naiguhit na mapa ng mga manggagawa ng NutriAsia – kung saan-saan nangyari ang mga karahasan noong binuwag ang kanilang hanay nang nagpiket sila. Hindi na lang salaysay ito, at lalong hindi na kailangan ng alusyon o anupamang artistikong sangkapan.

Representasyon na ito ng aktuwal na nangyari sa mga manggagawa ng NutriAsia.

Hindi lamang nakulong ang eksibit sa sining bisuwal. Dalawang materyal na audio-video ang nakalagak sa magkabilang sulok ng eksibit. Ang isa, mga boses ng dating mga politiko’t pangulo na paulit-ulit nangangako ng trabaho. Sa kabila naman, ang karahasan ng dispersal sa mga manggagawa. Ibinahagi ng mahigit 50 artista ang kanilang sining para sa pagsuporta sa mga manggagawa. Kasama rito sina Aldy Aguirre, Frances Abrigo, Renz Baluyot, Isobel Francisco, Kay Aranzanso, Fr Jason Dy SJ, Cian Dayrit, Christopher Zamora, Karl Castro, Iggy Rodriguez, Dead Balagtas, Odoi Villalon, Nathalie Dagmang, Demosthenes Campos, at iba pa. Kasama rin ang mga grupong sining na Tambisan sa Sining, UgatLAHI Artist Collective.

Sabi nga, isa sa layunin ng sining ay “Comfort the disturbed, disturb the comfortable.” Maaari nga. Sa panahon ng ligalig, lalo na sa hanay ng mga manggagawa, maaaring mabisang paraan ang sining laluna kung likha ng mga nakikiisa sa kanilang laban para ipaabot na hindi sila nag-iisa sa laban. Kailangang bulabugin ang mga nang-aapi para ibigay ang nararapat sa mga manggagawa.

Pinasinayaan ang eksibit nitong Oktubre 8, at matutunghayan ito sa Atelyer Gallery, Bulwagan ng Dangal, UP Diliman Library. Tatakbo ang eksibit hanggang sa ika-31 ng Oktubre.

>>Naging arsobispo ng San Salvador, kabisera ng bansang El Salvador, mula Pebrero 1977 hanggang paslangin siya noong Marso 1980. Ngayong taon, idineklara siyang santo ng Simbahang Katoliko.

>> Nang maging arsobispo siya, tila martial law, naghahari ang militar sa kanyang bansa. Lumalakas ang paglaban ng mga magsasaka para sa lupa. Ang tugon ng gobyerno at militar: pagmasaker, pagpaslang, pagdukot, pagtortyur. Target maging ang mga taong-simbahang sumusuporta. May mga polyeto noon na kumakalat: “Maging makabayan. Pumatay ng isang pari.”

>> Suportado ang panunupil ng US, mga panginoong maylupa at ng oligarkiya, maging ng Vatican at ng pamunuan ng Simbahan sa bansang El Salvador. Ganito rin sa maraming bansa noon sa Latin America: Guatemala, Brazil, Chile, Nicaragua, Argentina, at iba pa. Maging sa Asya, kasama ang Pilipinas. Pabalatbunga, kinokondena ng Estados Unidos (US) ang mga paglabag sa karapatang pantao, pero pinopondohan naman ang militar sa mga bansang ito.

>> Ipinanganak noong 1917, naging pari sa edad na 24, napakakonserbatibo ni Romero noong una, tutol sa mga progresibong pananaw at paring aktibista. Pero simple ang pamumuhay: nakatira sa bungalow sa isang ospital, tumanggi sa alok na kotse at drayber, ibinukas ang simbahan sa mahihirap.

>> Ilang linggo matapos niyang maging arsobispo, pinaslang si Rutilio Grande, isang paring Heswita, at dalawang iba pa. Pinaslang sila sa bayan ng Aguilares kung saan nag-oorganisa si Grande ng mga manggagawang bukid sa hacienda ng tubo. Kaibigan ni Romero si Grande. Pumunta siya para ipagmisa ang kaibigan, na ang bangkay ay tadtad ng tama ng baril.

Tiningnan ni Pope Francis ang larawan ni San Oscar Romero. L’Osservatore Romano